Stadhuismuseum | Albert Scheffers, Meelstraat 6 | Zierikzee

Zeeuw?

‘Nee, dat kun je wel horen denk ik! 😅 Ik kom uit Voorburg, vlak bij Den Haag. Ik woonde in dezelfde straat waar één van de jongens van de Golden Earring vandaan komt. De volleyballegende Frank Constandse woonde er ook. Daar heb ik als klein jochie nog mee gevoetbald. Zij zijn wat ouder dan ik, gelukkig wel 😉 Tot vorig jaar heb ik nog mijn huis in Voorburg gehad, praktisch leeg en er werd bijna op de deur geklopt of het te koop was. Inmiddels ben ik inwoner van Zierikzee, woon ik prachtig op 15 meter hoogte, aan het Havenpark. Da’s wel trappenlopen ja….’

‘Ben aanvankelijk in Zierikzee gekomen voor een periode van een half jaar, dat was in september 2014. Om diverse redenen zit ik er nu nog steeds. Forensen is geen doen, dus ben meteen begonnen met een slaapplaats te organiseren. Je gaat natuurlijk niet iets permanents zoeken als je op tijdelijke basis hier bent. Het werd een B&B, héél gezellig, maar ook beperkt want je kan verder niet zoveel. Achteraf bekeken kan ik toch zeggen dat ik de juiste stap heb gemaakt. Door elke avond uit eten te moeten, heb ik ontzettend veel mensen leren kennen. Daar heb ik nu nog steeds profijt van.’

Studie

‘Geschiedenis gestudeerd, wat ik direct vanaf het begin van mijn opleiding in praktijk mocht brengen. Wilde dat niet fulltime doen, dus heb nog een ouderwetse MO lerarenopleiding gevolgd, om te kijken wat ik eventueel met dat vak zou kunnen.’

‘Had een geweldig leuk half baantje voor 20 uur per week in een heel klein museum in de Haagse Zeestraat. Voor de mensen van mijn generatie zeg ik altijd tegenover het oude Postmuseum. Daar ben ik gevraagd om te komen werken, en eerlijk gezegd, is dat zo’n beetje mijn hele carrière gegaan. Vanuit het een werd ik gevraagd het ander te komen doen.’

Loopbaan

‘Inmiddels heb ik er 44 jaar museumervaring op zitten, waarvan ruim 30 jaar in de monetaire kant, de munten en de penningen. Tot 2005 heb ik ook bij De Munt gezeten, was daar de enige historicus, wat maakt dat je hele bijzondere dingen kan en mag doen. Zeker in de tijd dat we onder de paraplu van het Ministerie van Financiën zaten was dat, voor nog een jong iemand als ik, toen echt bijzonder. Bij de introductie van de euro, bijvoorbeeld, heb ik onderzoek mogen doen naar eerdere muntunies. Maar ik ben ook wel eens een dag op stap geweest met de hertog van Wellington, toen we in Nederland 175 jaar Slag van Waterloo herdachten.’

‘Tijdens een fusie in 2006 kwam ik niet op de plaats terecht die ik voor ogen had. Toen ben ik mijn eigen bedrijf begonnen in financiële advisering van de zakelijke kant van het culturele bedrijfsvoeren. Op mijn 23^ste was ik al museumdirecteur, en had een bestuur waar lieden in zaten die overdag aan de Rijksbegroting werkten. Dan hebben we het zeg maar over 14 cijfers vóór de komma. Als ze dan vervolgens bij mij in het museum kwamen kijken om toezicht te houden, hadden ze het ineens over 14 cijfers achter de komma 😅 Ik heb van hen redelijk geleerd hoe je begrotingen moet maken en exploitatieresultaten moet verantwoorden.’

‘In de tijd dat museumdirecteuren doorgaans nog alleen zeer getalenteerde (kunst-)historici waren was dat eigenlijk een vreemd iets. Velen hadden niets met cijfers of bedrijfsplannen. Daar kon ik ze dus mooi bij helpen.’

‘Voordat ik in Zierikzee kwam heb ik ontzettend veel leuke dingen gedaan, bedrijfsplannen geschreven, onderzoekjes gedaan en tussendoor ook nog ‘even’ gepromoveerd in de geschiedenis op een onderwerp dat toen heel actueel was: het toezicht op het muntwezen.’

Stadhuismuseum Zierikzee

‘Toen ik in het Stadhuismuseum arriveerde was dat net na een periode van renovatie, wat zeer liefdevol en heel deskundig is ingericht door de toenmalige conservator Peter Priester tot museum. Eigenlijk Gemeentemuseum van Schouwen-Duiveland al. Het Maritiem Museum, dat ondergebracht was in het Gravensteen, was opgeheven, leeggehaald en qua collectie samengevoegd met het Stadhuismuseum.’

‘Het gemeentebestuur had inmiddels bedacht dat het Stadhuismuseum los gemaakt moest worden van de gemeentelijke organisatie. Dat kwam goed uit want een museum exploiteer je niet door alleen de voordeur open te zetten, daar zul je toch écht bedrijfsmatig naar moeten kijken.’

‘Na een tender, waar meerdere bureaus voor waren aangeschreven, hebben we deze uiteindelijk met het Twynstra Gudde-team ‘gewonnen’. Op basis hiervan hebben we een palet gemaakt waaruit de Gemeenteraad en het college van B&W kon kiezen, om te kijken welke richting we met het museum op wilden gaan. Op basis van die richting hebben we een bedrijfsplan gemaakt, en zijn we de verzelfstandiging aangegaan. Toen zat mijn taak er eigenlijk op.’

‘Er was een raad van toezicht gevormd, die heeft tot taak een nieuwe directeur aan te stellen. De raad van toezicht vroeg of ik nog een half jaartje kon blijven. In die zes maanden had eigenlijk de sollicitatieprocedure opgestart moeten worden, maar men zei: ‘jij hebt dat bedrijfsplan geschreven dus voer het dan ook maar uit.’

‘Op het moment dat we verzelfstandigd zijn, 1 januari 2016, heb ik me bewust aangesloten bij de ondernemersvereniging, zowel in Zierikzee als in Schouwen-Duiveland. Wij zijn dan wel een heel bijzondere onderneming, we krijgen subsidie van de gemeente voor de taak die we voor diezelfde gemeente uitvoeren, maar er zit ook een stuk cultureel ondernemerschap in omdat die bijdrage niet genoeg is om er kwalitatief iets moois van te maken.’

‘De kwalitatief hoogwaardige tentoonstellingen en begeleidende publicaties die we maken kosten heel veel meer geld dan in de bijdrage van de gemeente zit. Daar moeten we gewoon ‘de boer’ voor op, daar moeten we ondernemer in willen zijn. En dat lukt ook. Het Stadhuismuseum, en daarmee tegelijk de stad Zierikzee en de gemeente Schouwen-Duiveland, zijn door de tentoonstellingen (inter-)nationaal op de kaart gezet als serieuze speler op de culturele toeristische markt.’

Hoe organiseer je een tentoonstelling?

‘Een tentoonstelling begint altijd met een creatief idee, laten we Cristobal de Mondragón (1514-1596), de goede Spanjaard uit de Opstand als voorbeeld nemen. Toen ik hier kwam was het oude hotel Mondragón voorbij. Het pand was één grote bouwval, er stond een steiger voor de deur om de gevel nog enigszins overeind te houden. Totdat ik hoorde dat Bouwbedrijf Boogert samen met een investeerder en een hotelexploitant het idee hadden opgepakt om het hotel nieuw leven in te blazen.’

‘Met het team vroegen we ons af waarom het hotel Mondragón heet. Er zijn meer veldheren die Zierikzee hebben belegerd of veroverd, die zullen we toch ook niet de naam geven van een hotel? Bij toeval kwam ik vakgenoot dr. Raymond Fagel tegen, die onderzoek aan het doen was naar de 4 kolonels van Alva. Mondragón was er daar één van.’

‘Het hoofdstuk over Mondragón uit zijn onderzoek hebben we vervolgens in een apart boekje uitgebracht, en het idee begon vorm te krijgen om een tentoonstelling over het leven van Mondragón, ten tijde van zijn periode hier in Zierikzee, te maken.’

‘Raymond was al enkele jaren bezig, had daar ondersteuning van stagiaires bij. Hij had een promovenda die in Spanje die brieven van Mondragón voor hem heeft onderzocht én is ook zelf in de archieven in Spanje geweest. Hij had zelfs contact met de erfgenamen van Mondragón, die de eigenaren zijn van het in 1591 door de Antwerpse meester Abraham de Rijcke (1566-1599) geschilderde portret van Cristóbal en zijn kleinzoon. Het is het vijfde bekende werk van deze schilder, dus echt wel een heel bijzonder werk. Via Raymond hebben we een keurige brief in het Spaans geschreven in de trant van ‘wij hebben hier een hotel Mondragón, hij heeft hier de stad belegerd, maar heeft dat op een dusdanige nette manier gedaan dat we hem eigenlijk willen eren. Zouden wij dat schilderij mogen lenen?’

‘Daar viel over te praten, alleen liep dat via het Spaanse Ministerie van Cultuur, het schilderij behoort nl. tot het Spaans nationaal erfgoed. In diezelfde periode was ik in Wenen, en daar in de collectie van het Kunsthistorisch Museum is het harnas, een borststuk (kuras) met helm aanwezig. Sinds 1601 is dat al daar, dus zeer waarschijnlijk door de erfgenamen afgestaan aan aartshertog Ferdinand II. Of we dat konden lenen vroeg ik aan mijn Oostenrijkse collega.’

‘Dat kon, MITS….Die mits was een beetje aan de prijs… Vervolgens ben ik naar de drie mannen die hotel Mondragón aan het voorbereiden waren gestapt, verteld wat ik kon regelen ter gelegenheid van de opening van het hotel. Of ze daar iets in zagen? Ze waren direct enthousiast! Uiteindelijk dus voor elkaar gekregen en toen… kwam ‘vriend’ corona.’

‘Musea dicht, officiële opening hotel ging niet door, tentoonstelling was bijna af maar kon niet doorgaan. Uiteindelijk mochten de musea in juni weer open. Ook in Oostenrijk ging het museum in juni weer open, dus ik in de pen geklommen met de vraag of we het kuras alsnog hier konden krijgen. Dat had daar duidelijk niet de hoogste prioriteit. Ben weer in mijn netwerk van oud internationale museumbestuurder gedoken, en heb de Nederlandse ambassadeur in Wenen opgebeld. Hij was meteen enthousiast, herkende mijn probleem en is vervolgens een kopje thee gaan drinken bij de directeur van het Kunsthistorisch Museum in Wenen. Binnen drie kwartier had hij geregeld dat het bruikleenverzoek uit Zierikzee weer bovenop de stapel kwam te liggen. Hadden we begin juli tóch dat harnas! Toen werd het warm…Als het warm is komen museumbezoekers pas na de 5^e dag dat het écht warm is, wanneer ze de hitte zat zijn.’

‘Het is jammer dat het allemaal zo gelopen is, maar iedereen heeft het toch kunnen zien zo’n 5 à 6 maanden. Het kuras komt helaas niet snel meer terug naar Zierikzee, want dat zijn toch kosten die je niet snel meer maakt. Het geschilderde portret mag na overleg met de erfgenamen en het Spaanse ministerie van Cultuur gelukkig nog een jaar blijven, en gaan we binnenkort weer in de presentatie hangen.’

‘Het schilderij arriveerde hier met schimmel en houtworm. Dat wil je natuurlijk van z’n levensdagen niet in je museum! Meteen doorgestuurd naar het atelier van onze restaurateur. Daar is het professioneel behandeld en kwamen er onder de oude vernislaag zelfs dingen tevoorschijn die eerder niet zichtbaar waren. We zijn blij dat we het hebben mogen restaureren, schoonmaken en dat we het ook nog een jaar mogen houden. Men ziet dus ook in Madrid in dat het Stadhuismuseum Zierikzee een serieus museum is. Al jaren hebben we een bijzondere relatie met Sinterklaas, omdat hij elk jaar in het Stadhuismuseum logeert 😂, maar nu hebben we dat ook op ministerieel niveau.’

Wat betekent Zierikzee voor jou?

‘Een geweldig potentieel in het feit dat het natuurlijk de 9^e monumentenstad van Nederland is! Het is jammer dat de gemeente zich uitsluitend als Schouwen-Duiveland promoot. Als ik als historicus en museoloog aan mijn collega’s in de Randstad vertel ‘ik werk op Schouwen-Duiveland’, krijg je gezichten met vraagtekens van wat doe je daar nu?? Als je zegt ik werk in Zierikzee dan wordt er direct uitgeroepen ‘prachtig monumentenstadje’! Zierikzee is zo bekend en die parel zouden we heel véél meer moeten benutten. Zijn we met de ondernemersvereniging mee bezig, met kleine stapjes vooruit zeg maar.’

‘Mijn favoriete stuk in deze prachtige monumentenstad is toch wel de hele strook langs de Oude Haven naar de Dam toe, met op de kop het Gravensteen. Het Gravensteen heeft een geweldige historie die nu niet uit de verf komt. Om dit bijzondere pand in de toekomst weer als museum te gaan exploiteren heb ik al jaren geleden een plan bij de Gemeente neergelegd. Het verbreedt de basis van het verzelfstandigde Stadhuismuseum, maar levert de stad Zierikzee, en dus de gemeente Schouwen-Duiveland, ook zeker 20-25.000 bezoekers per jaar meer op. Bezoekers die nu nog niet naar het eiland komen. Daar profiteren we dus allemaal van.’

‘Het Gravensteen ligt toeristisch gezien op een veel gunstiger locatie aan de Mol, dan het Stadhuismuseum aan de Meelstraat. De Mol vindt men wel, en toeristisch gezien zou het veel beter zijn om daar toch weer een museum van te maken.’

‘Het Stadhuismuseum is niet het Rijksmuseum, en we bemerken dat mensen een beetje terughoudend zijn in het bezoeken van de kleinere tentoonstellingszalen. Alle busreizen, bedrijfsuitjes en culturele evenementen zijn vanwege de corona gecanceld. Zierikzee ligt niet aan een treinverbinding, ligt niet aan een doorgaande snelweg, en dus moet men bewust de stap maken om hier naartoe te komen. Vandaar dat ik ook zoveel belang hecht aan die Zierikzee promotie. Zierikzee MOET op de kaart worden gezet. Daar hebben de ondernemers voordeel van maar ook de gemeente zelf.’

‘Laten we beginnen met bijvoorbeeld een stadsapp te ontwikkelen, want de toeristische bewegwijzering binnen Zierikzee is uiterst beperkt, om het maar eens netjes uit te drukken. Helaas wordt daar vanuit de gemeente tot nu toe niet erg enthousiast op gereageerd, en op eigen kracht kan het Stadhuismuseum het niet. Vandaar nu het initiatief samen met de Ondernemersvereniging InZzee. Samen kan je namelijk heel veel meer bereiken dan alleen!’

‘Een rondje langs de Oosterschelde mag ik graag maken. Heb me ooit voorgenomen het eiland helemaal rond te lopen, weliswaar in fases, maar dat lukt tot op heden niet zo best’ 😂

 

Foto 1: Tentoonstellingszaal Stadhuismuseum | Foto 2: Cristóbal de Mondragón | Foto 3: Zwaard Mondragón op Noordhavenpoort | Foto 4: Gravensteen aan de Mol

Alle informatie over het Stadhuismuseum Zierikzee lees je op de website https://www.stadhuismuseum.nl/

Tevens kun je het Stadhuismuseum volgen op Facebook, LinkedIn en Instagram

De foto van Albert Scheffers is gemaakt door Mariska Cator van Catorfotografie.